Είστε χαρούμενοι με τη δουλειά σας;

Η σύνδεση της χαράς με την εργασία αποτελεί ζήτημα καίριας σημασίας, καθώς αφορά τόσο τον εργαζόμενο όσο και τον εργοδότη, είτε πρόκειται για εταιρία είτε για οργανισμό. Ο λόγος είναι απλός: ο εργαζόμενος που αντλεί χαρά από την εργασία του έχει καλύτερη ποιότητα ζωής και παράλληλα είναι πιο αποδοτικός.

Ωστόσο, η διερεύνηση της χαράς σε σχέση με την εργασία είναι δύσκολο εγχείρημα. Αφήνοντας κατά μέρος τα προβλήματα ορισμού, υπάρχουν σημαντικά πρακτικά ζητήματα, με σημαντικότερο αυτό που αφορά την πηγή της. Εδώ, μπορούμε να κάνουμε έναν διαχωρισμό ανάμεσα στη χαρά που είναι απόρροια του εργασιακού περιβάλλοντος και τη χαρά που πηγάζει από το επάγγελμα καθαυτό (είτε αφορά την άσκηση του επαγγέλματος είτε είναι κάτι που συνδέεται άρρηκτα με το συγκεκριμένο επάγγελμα).

Στην περίπτωση του εργασιακού περιβάλλοντος, εξετάζονται οι σχέσεις με τους συναδέλφους και το αφεντικό, τα καθημερινά καθήκοντα, ο έλεγχος πάνω στην άσκηση των καθημερινών καθηκόντων κτλ. Έχουν γίνει διάφορες έρευνες σε αυτόν τον τομέα. Μία από τις πιο πρόσφατες είναι της CareerBliss, όπου έλαβαν μέρος 65.000 εργαζόμενοι. Το πρόβλημα ωστόσο με τέτοιου είδους έρευνες είναι ότι έχουν μερική ισχύ, δηλαδή αφορούν κυρίως τη χώρα όπου έχουν διεξαχθεί, καθώς οι διαφορές στη νοοτροπία και τον τρόπο ζωής επηρεάζουν και τη διαμόρφωση του εργασιακού περιβάλλοντος.

Από την άλλη, υπάρχουν έρευνες που εστιάζουν στα ίδια τα επαγγέλματα. Αυτές έχουν περισσότερο ενδιαφέρον, γιατί υπερβαίνουν τις επιμέρους διαφορές από το ένα εργασιακό περιβάλλον στο άλλο, από τη μία χώρα στην άλλη, ακόμα και από τη μια εποχή στην άλλη. Μια τέτοια λίστα προέκυψε από την έρευνα που έκανε το National Organization for Research του Πανεπιστημίου του Σικάγο.

Στη λίστα αυτή, πρώτο είναι το επάγγελμα του κληρικού. Ο λόγος είναι… εξωκοσμικός: ο κληρικός ασχολείται λίγο με τα εγκόσμια και εστιάζει στο επέκεινα, οπότε εύκολα βρίσκει διέξοδο από τα προβλήματα του παρόντος κόσμου.

Δεύτερο έρχεται το επάγγελμα του πυροσβέστη, αφού οι πυροσβέστες, σε ποσοστό 80%, δηλώνουν «πολύ ικανοποιημένοι» με τη δουλειά τους, η οποία έχει ως αντικείμενο τη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το επάγγελμα του πυροσβέστη συμπεριλαμβάνεται και στα πιο αγχωτικά επαγγέλματα. Αυτό όμως δεν φαίνεται να λειτουργεί αρνητικά. Κάθε άλλο.

Στη συνέχεια, συναντάμε τον φυσιοθεραπευτή. Και αυτός συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο χαρούμενων επαγγελματιών, λόγω της αλληλεπίδρασης με τους άλλους ανθρώπους και της βοήθειας που τους προσφέρει.

Τέταρτοι έρχονται οι συγγραφείς. Όπως και στις παραπάνω περιπτώσεις, δεν είναι το οικονομικόστοιχείο που παίζει ρόλο για το συναίσθημα της χαράς. Κι αυτό γιατί οι απολαβές τους μπορεί να είναι και ελάχιστες. Διαφέρουν όμως από τους προηγούμενους στο ότι η χαρά που αντλούν από το επάγγελμά τους έγκειται στην αυτονομία που έχουν. Με άλλα λόγια, μπορούν να γράψουν ό,τι θέλουν.

Και στο επάγγελμα του εκπαιδευτικού ειδικής αγωγής, το οποίο βρίσκεται στην πέμπτη θέση, η χαρά δεν αντλείται από το ύψος της χρηματικής αμοιβής. Είναι το ίδιο το αντικείμενο, δηλαδή η διδασκαλία σε παιδιά με προβλήματα, που προσφέρει τη χαρά που αναζητούν οι επαγγελματίες αυτοί. Αντίστοιχος είναι και ο λόγος για το επάγγελμα του δασκάλου γενικά που βρίσκεται στην αμέσως επόμενη, έκτη, θέση. Μάλιστα, εδώ η χαρά συνεχίζει να αποτελεί κινητήριο μοχλό παρά τα όποια σημαντικά προβλήματα αντιμετωπίζει ένας δάσκαλος στην άσκηση των καθηκόντων του.

Η έβδομη θέση καταλαμβάνεται από τους καλλιτέχνες, όπου φυσικά το ζήτημα των επαρκών οικονομικών απολαβών ανήκει, στις περισσότερες περιπτώσεις, στη σφαίρα της φαντασίας. Όσο για τον λόγο που αισθάνονται χαρούμενοι από τη δουλειά τους, είναι μάλλον περιττό να τον αναφέρουμε. Ποιος δεν θα ήταν χαρούμενος όταν έχει τη δυνατότητα να κάνει ό,τι ακριβώς θέλει;

Όγδοοι έρχονται οι ψυχολόγοι. Εδώ, όπως χαρακτηριστικά σημείωνεται: «μπορεί να είναι ή να μην είναι ικανοί να λύσουν τα προβλήματα των άλλων, φαίνεται όμως πως έχουν καταφέρει να λύσουν τα δικά τους».

Προτελευταίοι βρίσκονται οι πάροχοι οικονομικών υπηρεσιών. Στην περίπτωση αυτή, σε αντίθεση με τα προηγούμενα επαγγέλματα, η αιτία της χαράς φαίνεται να είναι οι οικονομικές απολαβές μαζί με το ότι εργάζονται σε ένα άνετο περιβάλλον γραφείου.

Στη δέκατη θέση, τέλος, κατατάσσονται οι χειριστές βαρέων μηχανημάτων (μπουλντόζες, γερανοί κτλ.). Ίσως είναι το ότι αυτά τα μηχανήματα είναι σαν μεγάλα παιχνίδια, αλλά το πιθανότερο για το ότι δηλώνουν χαρούμενοι είναι το ότι βρίσκουν πιο εύκολα δουλειά σε σχέση με άλλους επαγγελματίες του κλάδου.

Ακόμα και από μια τόσο μικρή λίστα μπορούν να εξαχθούν ενδιαφέροντα συμπεράσματα σχετικά με τα πιο χαρούμενα επαγγέλματα. Έτσι διαπιστώνουμε ότι τη μεγαλύτερη χαρά από τη δουλειά τους την αντλούν εκείνοι που ασχολούνται με το να βοηθούν τους άλλους και, φυσικά, όσοι έχουν σημαντικό βαθμό αυτονομίας στην άσκηση του επαγγέλματός τους, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα το ζήτημα των οικονομικών απολαβών.

Ωστόσο, ανεξάρτητα από τις οποιεσδήποτε λίστες, πιο χαρούμενοι πάντα είναι αυτοί που καταφέρνουν να ασκήσουν το επάγγελμα που ταιριάζει στην ψυχοσύνθεση και τις κλίσεις τους. Κι εδώ είναι που αναδεικνύεται η μεγάλη σημασία του σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού. Είναι η διαφορά ανάμεσα σε μια χαρούμενη και μια απλώς ικανοποιητική, στην καλύτερη περίπτωση, επαγγελματική ζωή – με τις όποιες αναπόφευκτες θετικές ή αρνητικές συνέπειες που έχει η κάθε επιλογή και στην προσωπική ζωή. 

Μιχάλης Κατσιμίτσης, PhD