Η κινητικότητα ως κινητήριος μοχλός της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού

Η βελτίωση της ικανότητας προσαρμογής εργαζομένων και επιχειρήσεων και η αύξηση της ευελιξίας των αγορών εργασίας αποτελεί στόχο με οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, ως πολιτική απασχόλησης, δύναται να συμβάλλει στην καλύτερη ανταπόκριση στις ανάγκες της αγοράς, αφού μέσω αυτής επιτυγχάνεται η καλύτερη αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας.

Κύριες μορφές της κινητικότητας είναι οι κάτωθι:

1. Επαγγελματική ή διεπαγγελματική: Η κατανομή των εργαζομένων κατά ειδικότητα φανερώνει τόσο τις προσωπικές επιλογές τους όσο και τη δομή της ζήτησης της οικονομίας στο σύνολό της. Η επαγγελματική κινητικότητα διευκολύνει τους εργαζόμενους να αυξήσουν τα επίπεδα ικανοποίησης από την απασχόλησή τους με την αύξηση των αποδοχών τους και με την βελτίωση της θέσης τους στο επαγγελματικό και κοινωνικό τους περιβάλλον, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας.

2. Ενδοκλαδική και διακλαδική,η οποία αφορά στην μετακίνηση εργαζομένων εντός του ιδίου κλάδου ή μεταξύ κλάδων μιας οικονομικής δραστηριότητας. Συνήθως οι εργαζόμενοι προτιμούν την ενδοκλαδική μετακίνηση από την διακλαδική.

3. Γεωγραφική: Επηρεάζεται από παράγοντες που έχουν σχέση με τα χαρακτηριστικά: (α) του εργαζόμενου (όπως ηλικία, οικογενειακή κατάσταση, επίπεδο εκπαίδευσης, εμπειρία, χρόνος παραμονής στην ίδια εργασία) και (β) της αγοράς εργασίας, της γεωγραφικής περιοχής-προέλευσης, της γεωγραφικής περιοχής-προορισμού του εργαζόμενου και της οικονομίας στο σύνολό της.

Η αναθεωρημένη στρατηγική της Λισσαβόνας (Μάρτιος 2000) είχε εστιάσει στο ρόλο της κινητικότητας ως παράγοντα που συμβάλλει στην ενδυνάμωση της υποδομής της αγοράς εργασίας στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ανακηρύξει το έτος 2006 ως Ευρωπαϊκό Έτος για την κινητικότητα των εργαζομένων, αποσκοπώντας με τον τρόπο αυτό στην ευαισθητοποίηση των εργαζομένων στα πλεονεκτήματα της εργασίας σε μια άλλη χώρα ή σε έναν καινούργιο τομέα εργασίας. Μια σειρά από δραστηριότητες ενημέρωσης είχαν πραγματοποιηθεί και στην χώρα μας προκειμένου για την ευαισθητοποίηση φορέων και προσώπων. Δέκα χρόνια μετά, η αναπτυξιακή στρατηγική «Ευρώπη 2020» (Μάρτιος 2010) εστιάζει στην ανάληψη δράσεων ενίσχυσης και προώθησης της κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού. 

Το έτος 2013 αποτελεί για την Ελλάδα έτος πρόκλησης για την εφαρμογή της κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο των μνημονιακών υποχρεώσεων της χώρας. Μια σειρά από νομοθετικές ενέργειες έχουν ληφθεί προκειμένου να εφαρμοσθεί η κινητικότητα στο δημόσιο τομέα. Η διαδικασία και τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι απασχολούμενοι οι οποίοι τίθενται αρχικά σε διαθεσιμότητα και στη συνέχεια σε καθεστώς κινητικότητας είναι υπό συζήτηση. Γεγονός, όμως, είναι ότι η κινητικότητα αποτελεί πλέον κεντρικό θέμα της επικαιρότητας.

Επισημαίνεται ότι η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού:

• δεν είναι εργαλείο εκκαθάρισης ή μεταφοράς πλεονάζοντος προσωπικού.

• αποτελεί θεσμό ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού, καθώς συνάδει με πολιτικές διαμόρφωσης ελκυστικού εργασιακού περιβάλλοντος και δια βίου μάθησης με σκοπό την στο έπακρο αξιοποίηση των δυνατοτήτων του προσωπικού.

• αποτελεί μέσο ενίσχυσης της δυναμικότητας των οργανισμών και της αγοράς εργασίας.

Συνεπώς, η κινητικότητα δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως υποχρέωση αλλά ως θετικός δείκτης ανάπτυξης στον τομέα της εργασίας κάθε χώρας. Και ως θεσμός θα πρέπει να υποστηρίζεται με σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις και λοιπές δράσεις. Άλλωστε, τέτοιες δράσεις είναι προς όφελος των ίδιων των εργαζομένων, των οργανισμών, καθώς και της οικονομίας, αφού στόχο έχουν την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας.

Δρ. Μαρία Καθαράκη
Επιχειρησιακή Ερευνήτρια, MSc, Ph.D