Εθνικό (NQF) και Ευρωπαϊκό (EQF) Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων

Καθώς η σημασία των επαγγελματικών προσόντων για την εύρεση εργασίας και την επαγγελματική ανέλιξη αυξάνεται διαρκώς, γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική η ανάγκη οι εκπαιδευόμενοι και οι εργοδότες να είναι σε θέση να συγκρίνουν τα επίπεδα επαγγελματικών προσόντων που παρέχονται τόσο στη χώρα τους όσο και στο εξωτερικό. Η ενίσχυση της διαφάνειας των επαγγελματικών προσόντων θα διευκολύνει την αξιοποίησή τους από εργαζομένους και εργοδότες, τόσο για σκοπούς απασχόλησης όσο και περαιτέρω εκπαίδευσης.

Για το λόγο αυτό, ήδη από το 2004, τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόνιζαν την αναγκαιότητα για την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού πλαισίου προσόντων. Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (EuropeanQualificationsFramework - EQF) θεσπίστηκε το 2008 και καλύπτει όλα τα επίπεδα και όλους τους τύπους επαγγελματικών προσόντων (γενική, επαγγελματική και τριτοβάθμια εκπαίδευση και κατάρτιση). Έχει δύο βασικούς στόχους: την προώθηση της κινητικότητας των πολιτών από χώρα σε χώρα και τη διευκόλυνση της δια βίου μάθησής τους.

Το EQF έχει σχεδιαστεί ως σημείο αναφοράς των διαφορετικών συστημάτων και πλαισίων προσόντων στην Ευρώπη. Λαμβάνει υπόψη την ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων και διευκολύνει την ερμηνεία και σύγκριση των προσόντων μεταξύ διαφορετικών χωρών.  Ως Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων (NationalQualificationsFramework - NQF) νοείται το «εργαλείο» για την κατηγοριοποίηση των προσόντων, σύμφωνα με ένα σύνολο κριτηρίων επίτευξης καθορισμένων επιπέδων μάθησης. 

 Tα NQF ταξινομούν τα επαγγελματικά προσόντα κατά επίπεδα, που βασίζονται στα μαθησιακά αποτελέσματα. Τα επίπεδα NQF αποτυπώνουν τι πρέπει να γνωρίζει, να κατανοεί και να μπορεί να κάνει ο κάτοχος ενός πιστοποιητικού ή διπλώματος. Με τον όρο προσόντα περιγράφονται τα πτυχία, τα διπλώματα και τα πιστοποιητικά που απονέμονται από εθνικούς φορείς δίνοντας έμφαση στη συνολική θεώρηση και την ουσία της μάθησης, ανεξάρτητα από τη διαδρομή που αποκτάται κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις και όρους διασφάλισης ποιότητας.

Η πιστοποίηση των προσόντων θα δομηθεί στη βάση μιας συμφωνίας που θα διασφαλίζει την ποιότητα και την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ κράτους και κοινωνικών εταίρων, θα ενισχύει τη διαφάνεια στα επαγγελματικά προσόντα, θα διευκολύνει την πρόσβαση και την πρόοδο σε διαδικασίες διά βίου μάθησης και θα υποστηρίζει καλύτερα τη σχέση εκπαίδευσης καικατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Σήμερα, σε 35 χώρες της Ευρώπης αναπτύσσονται 39 NQF. Τα NQF αντικατοπτρίζουν το εθνικό, πολιτικό και πολιτιστικό υπόβαθρο της κάθε χώρας και η ανάπτυξή τους ακολουθεί 4 στάδια: σχεδιασμός και ανάπτυξη, επίσημη θέσπιση, πρώιμο στάδιο εφαρμογής, προχωρημένο στάδιο εφαρμογής. Λόγω των διαφορετικών σημείων εκκίνησης, οι χώρες βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης και η πρόοδος που έχουν σημειώσει διαφέρει.

Επισημαίνουμε ότι το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων δεν απονέμει προσόντα, αλλά απλώς τα κατηγοριοποιεί σε επίπεδα και τα περιγράφει με όρους μαθησιακών αποτελεσμάτων. Η απονομή των προσόντων θα παραμείνει αρμοδιότητα των εθνικών φορέων. Στην Ελλάδα, αρμόδιος φορέας συγκρότησης του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων είναι το υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. Μέσα από τη διαδικασία αυτή, επιδιώκεται η ποιοτική αναβάθμιση της διά βίου μάθησης στην Ελλάδα, ο εξορθολογισμός του συστήματος αναγνώρισης και πιστοποίησης προσόντων και η εδραίωση μιας γενικότερης κουλτούρας μάθησης με επίκεντρο τον πολίτη και τις ανάγκες του.