Ειδικός Πρόληψης και Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων

Γενική Περιγραφή: Ο Ειδικός Πρόληψης και Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων προσφέρει τις υπηρεσίες του σε εξαρτημένα άτομα και στις οικογένειές τους. Πιο συγκεκριμένα, ειδικός αυτός ανάλογα με το φορέα και τη θέση απασχόλησής του, ασχολείται με τη μελέτη της εξάρτησης και το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση προγραμμάτων πρόληψης της χρήσης παράνομων (ναρκωτικά) ή νόμιμων ουσιών (οινοπνευματώδη, καπνός, ψυχοτρόπα φάρμακα).  Επίσης, στα πλαίσια της δευτερογενούς πρόληψης, ο ειδικός παρεμβαίνει με συντονισμένες προσπάθειες για την υποστήριξη ατόμων που βρίσκονται ένα στάδιο πριν από τη διαμόρφωση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου σε σχέση με τις ουσίες και επιχειρεί να ανακόψει την πορεία προς την εξάρτηση, στοχεύοντας στη μετατροπή του αρνητικού, συνήθως, κινήτρου, σε θετικό κίνητρο για προσωπική αλλαγή. Ακόμη, ανάλογα με το θεωρητικό του υπόβαθρο, είναι σε θέση να παρέχει ψυχοκοινωνική υποστήριξη με ή χωρίς φάρμακα. Κύρια επιδίωξή του αποτελεί, η σταθεροποίηση του ατόμου σε έναν κανονικό τρόπο ζωής που θα συνοδεύεται από βελτίωση των οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων, καθώς και από ενδιαφέρον για εκπαίδευση / κατάρτιση, για εργασία και για επαγγελματική αποκατάσταση, στα πλαίσια της κοινωνικής του επανένταξης. 

Εργασιακές Συνθήκες και Περιβάλλον: Ο Ειδικός Πρόληψης και Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων εργάζεται σε δομές πρόληψης, καταστολής και θεραπείας εξαρτημένων ατόμων, όπου οι συνθήκες θεωρούνται καλές, αλλά ιδιαίτερα δύσκολες, καθώς υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται από όλο το προσωπικό των φορέων. Διατηρεί δικό του γραφείο, όπου δέχεται τους πελάτες του, επισκέπτεται χώρους όπου γίνονται ομαδικές εμψυχωτικές δραστηριότητες, και λαμβάνει μέρος σε συνέδρια, ημερίδες και βιωματικά σεμινάρια για επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Το ωράριό του συνήθως είναι συγκεκριμένο, αλλά συχνά δεν τηρείται λόγω συμμετοχής του σε προγράμματα ευαισθητοποίησης και πρόληψης για μαθητές, γονείς κ.λπ. Οι αποδοχές του ποικίλλουν ανάλογα με το φορέα και το είδος της απασχόλησής του. 

Απαιτούμενες δεξιότητες: Ο Ειδικός Πρόληψης και Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων πρέπει να διαθέτει :

• Αγάπη και σεβασμό για τον άνθρωπο
• Επαγγελματική ευσυνειδησία και διάθεση προσφορά
• Ενδιαφέρον για την έρευνα
• Υψηλό αίσθημα ευθύνης
• Συνέπεια και ήθος.
• Επικοινωνιακές δεξιότητες
• Ψυχραιμία και αυξημένη παρατηρητικότητα.

Οφείλει επίσης να εμπνέει εμπιστοσύνη, και να είναι διακριτικός και εχέμυθος. Τέλος, η τήρηση του κώδικα δεοντολογίας και η συνεχής ενημέρωση για τις εξελίξεις στον τομέα του θεωρούνται απαραίτητες προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος.

Απαιτούμενη εκπαίδευση: Οι Ειδικοί Πρόληψης και Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων προέρχονται συνήθως από το χώρο της ψυχικής υγείας και των κοινωνικών επιστήμων. Σχετικές σπουδές παρέχονται στα τμήματα Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο, στις Ιατρικές Σχολές όπου απαιτείται ειδικότητα στην Ψυχιατρική – Νευρολογία, στα Τμήματα Κοινωνικής Εργασίας των ΑΤΕΙ καθώς και σε αναγνωρισμένα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Τέλος, εκπαίδευση των Στελεχών Πρόληψης και Θεραπείας προσφέρεται από τους ίδιους τους φορείς ή τους οργανισμούς που υλοποιούν σχετικά προγράμματα.

Επαγγελματικά Δικαιώματα: Τα επαγγελματικά δικαιώματα καθορίζονται με βάση το γνωστικό αντικείμενο των βασικών του σπουδών. Για την άσκηση του επαγγέλματος του ψυχολόγου απαιτείται άδεια, που χορηγείται από τις οικείες νομαρχίες στους αποφοίτους των τμημάτων ψυχολογίας κατόπιν σχετικής αίτησής τους. Η άδεια άσκησης επαγγέλματος κατοχυρώνει το δικαιούχο στη νόμιμη άσκηση του επαγγέλματος του γενικού ψυχολόγου ο οποίος απασχολείται στους τομείς της Παιδείας, Πρόνοιας, Υγείας, Απονομής Δικαιοσύνης, Επικοινωνίας, καθώς και σε φορείς της Πολιτικής και Οικονομικής ζωής της χώρας. Για τους πτυχιούχους των τμημάτων των Ιατρικών Σχολών και των τμημάτων Κοινωνικής Εργασίας τα επαγγελματικά δικαιώματα κατοχυρώνονται σχετικά. Επίσης, η πιστοποίηση των επαγγελματιών που εργάζονται στο χώρο της τοξικοεξάρτησης και η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στα εξαρτημένα άτομα και τις οικογένειές τους γίνεται σε συνεργασία με το ICRC (Ιnternational Certification & Reciprocity Consortium / Alcohol and Other Drugs), το διεθνώς αναγνωρισμένο όργανο πιστοποίησης συμβούλων τοξικοεξάρτησης και ειδικών στην πρόληψη.

Επαγγελματικές Προοπτικές: Ο Ειδικός Πρόληψης και Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων μπορεί να απασχοληθεί τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, σε δομές ψυχικής υγείας, θεραπευτικές κοινότητες, ψυχιατρικά νοσοκομεία, μη κυβερνητικούς οργανισμούς, κλινικές, θεραπευτήρια ψυχικών παθήσεων, Ιδρύματα Κοινωνικής Πρόνοιας, συμβουλευτικές μονάδες εφήβων, κέντρα ημέρας, μονάδες άμεσης βοήθειας, κινητές μονάδες ενημέρωσης και τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας, κέντρα πολλαπλής παρέμβασης, εναλλακτικά - μεταβατικά σχολεία, σταθμούς φροντίδας εξαρτημένων ατόμων, κέντρα οικογενειακής υποστήριξης κ.ά., ή ως ελεύθερος επαγγελματίας με δικό του ιατρείο. Επίσης, μπορεί να εργαστεί σε προγράμματα υποστήριξης κρατουμένων χρηστών με συγκεκριμένες παρεμβάσεις στη φυλακή ή σε ευρωπαϊκά προγράμματα Αγωγής Υγείας σε σχολεία με στόχο την πρόληψη της τοξικοεξάρτησης, σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης, την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Ακόμη, μπορεί να απασχοληθεί στον τομέα της έρευνας, μελετώντας για παράδειγμα, την αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος ή μιας υπηρεσίας πρόληψης και θεραπείας της ουσιοεξάρτησης. Τέλος, μπορεί να ασχοληθεί με το σχεδιασμό και την υλοποίηση εξειδικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων που αφορούν μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς.