Εκπαιδευτικό σύστημα και γενικές δεξιότητες για την πράσινη ανάπτυξη

Σύμφωνα με τον OECD (2005), η βιώσιμη ανάπτυξη εξαρτάται σημαντικά από τις δεξιότητες του πληθυσμού – όπου με τον όρο δεξιότητες αναφερόμαστε όχι μόνο στη γνώση αλλά και σε συμπεριφορές και αξίες στις οποίες οι πολίτες “εκπαιδεύονται” μέσω της υποχρεωτικής γενικής εκπαίδευσης που κάθε κράτος παρέχει στους πολίτες του.

Σημαντικό ρόλο για την επιτυχία της εφαρμογής της πράσινης ανάπτυξης παίζουν οι δεξιότητες που αφορούν όχι μόνο το προσωπικό και τους εργαζόμενους των τομέων της πράσινης οικονομίας που θα ωφεληθούν περισσότερο (όπως τα τρόφιμα, ο κατασκευαστικός, ο ενεργειακός κ.ά.) αλλά και το πολιτικό προσωπικό που θα κληθεί να λάβει και να εφαρμόσει αποφάσεις αλλά και να πείσει την κοινωνία για την ανάγκη ενός διαφορετικού μοντέλου ανάπτυξης.

Το καθήκον της άσκησης πολιτικής γύρω από τα θέματα της ανάπτυξης και της βιωσιμότητας γίνεται δυσκολότερο αν συνυπολογίσουμε πως πρόκειται για συχνά αντιφατικές έννοιες και συγκρουόμενα συμφέροντα που δεν είναι εύκολο να επιλυθούν αρμονικά. Το συμφέρον μιας εταιρείας ή καλύτερα των μετόχων της δεν συμπίπτει πάντα με αυτό ενός τοπικού πληθυσμού.

Από την άποψη της χάραξης και εφαρμογής περιβαλλοντικής πολιτικής (και όσων εργάζονται σε αυτό τον τομέα) είναι σημαντικότερο να σταθούμε στις γενικότερες δεξιότητες, συμπεριφορές και γνώσεις που κάνουν την διαφορά μεταξύ της επιτυχούς εφαρμογής πολιτικών ή της πλήρους αποτυχίας. Δεξιότητες όπως η ικανότητα να δημιουργείς όραμα στους άλλους, ηγεσία για να επιτύχεις το όραμα, η επικοινωνία, η ικανότητα για ομαδική εργασία, η κατανόηση της έννοιας της βιωσιμότητας, η διαχείριση των οικονομικών πόρων και η κατανόηση των οικονομικών της ανάπτυξης είναι απαραίτητες. Φυσικά χρειάζονται σε διαφορετικό βαθμό και επίπεδο αλλά δεν μπορούν να λείπουν από όσους αναμειγνύονται στη δημιουργία βιώσιμων κοινοτήτων του αύριο.

Οι παραπάνω γενικότερες δεξιότητες αφορούν και όσους εργάζονται σε πιο τεχνικά επαγγέλματα της πράσινης οικονομίας. Πέρα από τις ειδικές τεχνικές γνώσεις που πρέπει να έχουν, θα πρέπει να διαθέτουν και τις παραπάνω γενικότερες δεξιότητες προκειμένου να διαμορφώσουν και να εφαρμόσουν ένα όραμα στην περιοχή στην οποία δουλεύουν. Οι παραπάνω δεξιότητες θα πρέπει να καλλιεργούνται και να αναπτύσσονται ενώ κανείς δουλεύει σε ένα πλήθος διαφορετικών εργασιών και συνεργαζόμενος με διαφορετικές ομάδες ανθρώπων που έχουν ήδη να επιδείξουν ορισμένες από αυτές τις δεξιότητες. Πρόκειται δηλαδή για δεξιότητες που μαθαίνονται μέσα από την εμπειρία και την καθημερινή πρακτική και όχι κατ' ανάγκη στα πλαίσια κάποιου ακαδημαϊκού προγράμματος.

Θα μπορούσε να πει κανείς πως οι πιο γενικές δεξιότητες που αναφέραμε παραπάνω θα πρέπει να καλλιεργούνται σε όλους τους πολίτες ενός κράτους, ως μέρος της γενικότερης εκπαίδευσης που λαμβάνουν και που τους προετοιμάζει για τη συμμετοχή τους στις δημοκρατικές διαδικασίες. Παράλληλα ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε αυτές από τα προγράμματα διά βίου μάθησης ακριβώς επειδή σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη η οποία συνεχώς χτίζεται και διαμορφώνεται. Τέλος, στην καλλιέργεια δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει να έχουν ιδιαίτερο ρόλο τα διάφορα σωματεία που θα πρέπει να σχεδιάσουν κατάλληλα προγράμματα – απευθυνόμενα κυρίως στις επόμενες γενιές που θα συναντήσουν αυτές τις προκλήσεις στην αγορά εργασίας. 

Παναγιώτης Χαρίτος