Transition Engineering: Σχεδιάζοντας και κτίζοντας ένα βιώσιμο κόσμο

Οι μηχανικοί της μετάβασης (transition engineers) καθοδόν προς τη δημιουργία ενός βιώσιμου κόσμου βρίσκονται αντιμέτωποι με προκλήσεις και κινδύνους. Η Μηχανική της μετάβασης θα αναδυθεί ως η μεθοδολογία με την οποία η κοινωνία θα μειώσει τη χρήση των ορυκτών καυσίμων και θα αμβλύνει τις επιβλαβείς κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιδράσεις της βιομηχανοποίησης.

Η πιο σημαντική κληρονομιά της Επιτροπής Brundtland (ή αλλιώς της Παγκόσμιας Επιτροπής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη – World Commission on Environment and Development (WCED)) είναι ο απλός ορισμός της αειφόρου ανάπτυξης: Η εξασφάλιση ότι καλύπτει τις ανάγκες του σήμερα χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους.

Παρόλο που σχεδόν όλες οι περιβαλλοντικές απειλές που εντοπίστηκαν από την Επιτροπή ήταν αποτέλεσμα μηχανικών συστημάτων, δεν έγινε καμία αναφορά στην Έκθεση της Επιτροπής για τη Μηχανική ως επιστήμη. Εξάλλου είναι πολύ δύσκολο να τεθούν προδιαγραφές σε έργα υποδομών που αφορούν τις παρούσες ανάγκες μας που να σταθμίζουν και τις ανάγκες άλλων ανθρώπων που ζουν σε φτωχότερες και πιο ανίσχυρες χώρες ή των μελλοντικών γενεών καθώς δεν έχουν ούτε νομική εκπροσώπηση ούτε οικονομική συνεισφορά στα έργα αυτά.

Για το λόγο αυτό το φλέγον ζήτημα της αειφορίας μπορεί να αντιμετωπιστεί με την ανάδειξη ενός νέου κλάδου, αυτού της Μηχανικής της Μετάβασης. Θα μπορούσε κανείς να την παραλληλίσει με τον κλάδο της Μηχανικής της Ασφάλειας αλλά με σαφώς πιο μακροχρόνιο ορίζοντα, ευρύτερο πεδίο εφαρμογής και σε πιο περιπεπλεγμένη κλίμακα.

Ο πρώτος κανόνας στη Μηχανική είναι να οριστεί το πρόβλημα. Το πρόβλημα λοιπόν στην περίπτωση της αειφόρου ανάπτυξης και των «πράσινων» πηγών ενέργειας είναι ότι στοιχίζουν περισσότερο από τις παραδοσιακές πρακτικές. Κατά μία έννοια λοιπόν ενώ η Μηχανική έχει δώσει πιθανές λύσεις στο πρόβλημα περιμένει από την κοινωνία και την οικονομία να αποδεχθεί το επιπλέον κόστος αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα να πληρώσουν κάτι παραπάνω έναντι της αειφορίας.

Και σε αυτό το σημείο είναι φανερή η συσχέτιση με τα θέματα ασφαλείας όπου τις τελευταίες δεκαετίες η κοινωνία έχει αποδεχθεί το επιπλέον κόστος για την κατασκευή ας πούμε ασφαλέστερων οχημάτων, ή ασφαλέστερων δρόμων. Έτσι πιστεύουμε και ελπίζουμε ότι στα επόμενα χρόνια θα επικρατήσει ως κοινή πρακτική η Μηχανική της Μετάβασης που θα μεταλλάξει τα υπάρχοντα μηχανοποιημένα συστήματα σε πιο φιλικά στο περιβάλλον και προσανατολισμένα στην αειφόρο ανάπτυξη.

Ζαχαρίας Μουρούτης, PhD
Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.