Η καταλληλότερη επαγγελματική επιλογή βασίζεται στη δημιουργική αλληλεπίδραση και εναρμόνιση μεταξύ ατομικών χαρακτηριστικών, όπως οι νοητικές ικανότητες, οι ατομικές δεξιότητες και κλίσεις, τα προσωπικά χαρακτηριστικά και ενδιαφέροντα, και στοιχείων που έχουν να κάνουν με το περιβάλλον του ατόμου, τόσο το οικογενειακό όσο και την ευρύτερη κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, που σχετίζεται με τη ζήτηση εργασίας.
Η συνειδητοποίηση των κλίσεων και των ικανοτήτων στα πλαίσια της επαγγελματικής συμβουλευτικής έχει μεγάλη σημασία. Το άτομο μπορεί να επιβεβαιώσει τις δεξιότητες που θεωρεί ότι διαθέτει ή/και να ανακαλύψει κλίσεις που δεν γνώριζε. Επίσης, η συμβουλευτική διαδικασία συμβάλλει στην επισήμανση και τη διαχείριση ή/και τη βελτίωση τυχόν αδυναμιών σε ορισμένες από αυτές τις ικανότητες. Μέσω της αξιολόγησης των γνωστικών του δεξιοτήτων, το άτομο έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει τις ειδικές ικανότητες που ενδεχομένως κατέχει σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό και να βελτιώσει τυχόν ελλείμματά του. Για μία επιτυχημένη επαγγελματική επιλογή δεν είναι αρκετή η επιθυμία, αλλά παίζει μεγάλο ρόλο και το κατά πόσο το άτομο διαθέτει το νοητικό δυναμικό που απαιτείται.
Οι εκτελεστικές λειτουργίες είναι οι ανώτερες νοητικές λειτουργίες που αφορούν στην αυτορρύθμιση, δηλαδή τη ρύθμιση της συμπεριφοράς, και στην αποτελεσματική οργάνωση και χρήση πληροφοριών. Αναφέρονται στις γνωστικές διαδικασίες, οι οποίες είναι αναγκαίες για την εκτέλεση σύνθετης συμπεριφοράς με σκοπό την εκπλήρωση κάποιου στόχου και την προσαρμογή σε ένα εύρος αλλαγών και απαιτήσεων του περιβάλλοντος. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται ικανότητες όπως ο σχεδιασμός, η αναστολή και η εναλλαγή των συμπεριφορών του ατόμου. Σε επίπεδο εγκεφαλικής λειτουργίας αφορούν κυρίως το μετωπιαίο λοβό και η ύπαρξή τους είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό του ανθρώπου, αποτέλεσμα της ανάπτυξης και της εξέλιξης του είδους.
Επομένως, ένα άτομο με υψηλές επιδόσεις σε δοκιμασίες εκτελεστικών λειτουργιών μπορεί να ανταποκρίνεται σε πιο σύνθετα καθήκοντα, να αντιλαμβάνεται και να εκπληρώνει αποτελεσματικότερα εργασιακούς στόχους, να προσαρμόζεται στις αλλαγές και να αντιλαμβάνεται καλύτερα τι του ζητείται κάθε φορά. Επίσης, είναι σε θέση να προσαρμόζει τη συμπεριφορά του στις εκάστοτε εργασιακές συνθήκες και να οργανώνει και αξιοποιεί αποτελεσματικότερα την πληροφόρηση που του παρέχεται.
Μελετώντας τις απαιτήσεις των σύγχρονων εργοδοτών σχετικά με τα προσόντα των ατόμων που επιλέγουν για συνεργάτες, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι οι δεξιότητες που αναφέρονται στις παραπάνω ικανότητες είναι περιζήτητες. Για παράδειγμα, οι νέοι συνεργάτες καλούνται να προσαρμοστούν άμεσα στα νέα καθήκοντά τους, οπότε η νοητική ευελιξία και η ικανότητά τους να προσαρμόζονται σε αλλαγές παίζουν μεγάλο ρόλο, όπως επίσης και σε όλες τις θέσεις, όπου απαιτούνται δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων ή στρατηγικός σχεδιασμός για τη λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, οι εκτελεστικές λειτουργίες σχετίζονται με χαρακτηριστικά όπως η ευσυνειδησία, το αίσθημα ευθύνης και η καινοτόμος σκέψη. Η εφαρμογή των εκτελεστικών δεξιοτήτων έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχή βελτίωση. Έτσι, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η εφαρμογή των δεξιοτήτων που απαρτίζουν τις εκτελεστικές λειτουργίες παίζει ρόλο στην επαγγελματική εξέλιξη του ατόμου.
Dr. Τσέκου Χαρά
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια