Εκρήγνυται η Αυτοαπασχόληση

Σε περιόδους κρίσης όπου οι επαγγελματικές ευκαιρίες είναι περιορισμένες και η συνολική απασχόληση έχει μειωθεί, η ανάληψη επιχειρηματικής πρωτοβουλίας φαντάζει για πολλούς ως η μόνη λύση για την είσοδό τους στην αγορά εργασίας. Ο περιορισμός των θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, οι απολύσεις στο Δημόσιο και η ανάγκη για εύρεση εργασίας ωθούν μέρος του εργατικού δυναμικού να στραφεί στην αυτοαπασχόληση. 

Η δραματική πτώση του επιπέδου απασχόλησης στις χώρες της περιφέρειας δεν φαίνεται να έχει φρένο (Διάγραμμα 1). Η αύξηση της απασχόλησης που συντελέστηκε μέχρι το 2008 στην ουσία έχει εξαλειφθεί στις περισσότερες χώρες της περιφέρειας, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις (π.χ. Ελλάδα) όπου η απασχόληση έπεσε κάτω από τα επίπεδα του 2000. Σε απόλυτα μεγέθη, η απασχόληση το 2012 στην Πορτογαλία και στην Ελλάδα έχει υποχωρήσει κατά 299.000 και 356.000 θέσεις εργασίας αντίστοιχα, σε σχέση με το 2000. Ακόμα και οι πλέον αισιόδοξες προβλέψεις αποτυπώνουν τη συνέχιση της παρούσας κατάστασης τα επόμενα χρόνια.

Διάγραμμα 1.

Πηγή: Eurostat.

Από το 2009 σε επίπεδο Ευρωζώνης (πλην Λουξεμβούργου), 1,7 εκατομ. νέες θέσεις εργασίας έχουν προστεθεί, ενώ 3,2 εκατομ. θέσεις έχουν χαθεί. Σαφώς το ισοζύγιο είναι αρνητικό. Από τις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν, το 84% ανήκει στη Γερμανία, ενώ η Ισπανία μετρά το 50% των απωλειών.

Η ραγδαία αύξηση της αυτοαπασχόλησης στις χώρες της περιφέρειας μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αντίδραση του εργατικού δυναμικού στις απολύσεις σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα (Διάγραμμα 2). Η τάση είναι ιδιαίτερα αυξητική στην Ελλάδα και στην Ολλανδία, ενώ η Ισπανία και η Πορτογαλία ξεκινούν την τροχιά ανόδου.

Το υψηλότερο ποσοστό αυτοαπασχολούμενων πολιτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, όσον αφορά στο 2012. Σύμφωνα με τη Eurostat, το 32% των απασχολουμένων στην Ελλάδα είναι αυτοαπασχολούμενοι, έναντι του 15,1% στην Ευρωζώνη και του 15,2% στην ΕΕ-27 (συνολικά 32,8 εκατομ. αυτοαπασχολούμενοι).

Μετά την Ελλάδα, το υψηλότερο ποσοστό αυτοαπασχολουμένων καταγράφεται στην Ιταλία (23,4%), στην Πορτογαλία (21%) και στη Ρουμανία (20%), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά εμφανίζονται στην Εσθονία (8,3%), στο Λουξεμβούργο (8,4%) και στη Δανία (9%).

Διάγραμμα 2. Αυτοαπασχόληση (% συνολικής απασχόλησης)

Πηγή: Eurostat.

Η προσπάθεια για εξισορρόπηση των αγορών και κυρίως της αγοράς εργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο φαίνεται ότι απέχει πολύ από την υλοποίησή της. Οι ανισορροπίες διευρύνονται, ενώ δημιουργούνται παθογένειες που θα πάρει χρόνο να εξαλειφθούν.

Διονύσης Βαλσαμής
Οικονομολόγος, MSc