Να πάρουμε στα χέρια μας το μέλλον μας

ο δημόσιο και ιδιωτικό διάλογο για την καταπολέμηση της ανεργίας, το βάρος πέφτει στην πολιτεία (κατά κύριο λόγο) και στους εργοδότες (κατά δεύτερο λόγο) – και όχι άδικα. Ειδικά όταν πρόκειται για πρόσωπα με υψηλά προσόντα, φαίνεται πως αυτά έκαναν ό,τι έπρεπε να κάνουν, τουλάχιστον από την μεριά της εκπαίδευσης. Οπότε, πλέον η εργασιακή τύχη τους εξαρτάται αποκλειστικά από άλλους.

Διαφορετική, όμως, είναι η άποψη του John P. Martin, πρώην Διευθυντή Απασχόλησης του ΟΟΣΑ και ειδικού σε θέματα αγοράς εργασίας. Σε σχετική συνέντευξη[1], αναγνωρίζοντας τη μεγάλη σημασία των δεξιοτήτων για την ανεύρεση και διατήρηση μιας θέσης εργασίας, ο Martin τονίζει πόσο σημαντικό είναι το ίδιο το πρόσωπο να φροντίζει για τη βελτίωση ή προσαρμογή των δεξιοτήτων του στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Παρά το ότι για αυτά θα πρέπει να φροντίζει το κράτος, αλλά και οι ίδιοι οι εργοδότες (όταν πρόκειται για υπαλλήλους τους), το ίδιο το πρόσωπο είναι αυτό που τελικά θα πρέπει να πάρει στα χέρια του την κατάσταση. Ο λόγος είναι ότι ειδικά σήμερα, λόγω της αλματώδους εξέλιξης της τεχνολογίας, οι σχετικοί κρατικοί θεσμοί είναι πολύ δύσκολο να προσαρμόζουν έγκαιρα τα προγράμματά τους, ώστε να αποκτά κανείς τις απαιτούμενες δεξιότητες.

Μη θεωρήσουμε ότι η παρατήρηση αυτή του John P. Martin είναι υπερβολική ή στοχεύει στη δημιουργία εντυπώσεων. Για να γίνει αντιληπτή η σημασία της, ας δούμε την περίπτωση των δεξιοτήτων στον τομέα της τεχνολογίας. Εδώ, οι αλλαγές ήδη λαμβάνουν χώρα. Σύμφωνα με σχετική έρευνα του Cedefop[2], στην ΕΕ των 28, το 43% των εργαζομένων διαπίστωσε αλλαγή στις τεχνολογίες που χρησιμοποιούν τα τελευταία πέντε χρόνια, το 47% έχει δει αλλαγές στις μεθόδους εργασίας. Επιπλέον, σε ορισμένους τομείς οι αλλαγές συμβαίνουν ταχύτερα από άλλους. Έτσι, το 57% των εργαζομένων στο ICT έχει δει αλλαγές στη δουλειά του κατά τα τελευταία πέντε χρόνια,  ενώ αυτό συμβαίνει για το 27% εκείνων που εργάζονται στους τομείς φιλοξενίας και τροφοδοσίας.

Πίνακας: Τεχνολογικές αλλαγές στο χώρο εργασίας την τελευταία 5ετία στην ΕΕ-28 (%).

Με άλλα λόγια, οι αλλαγές ήδη συμβαίνουν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Επιπλέον, το ζήτημα δεν είναι μόνο η ανάπτυξη τεχνολογικών δεξιοτήτων. Αυτές δεν αρκούν. Όπως επισημαίνεται στο ίδιο Σημείωμα του Cedefop, οι δεξιότητες αυτές θα πρέπει να συμπληρωθούν με άλλες που αφορούν την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του ήδη ή του μελλοντικού εργαζομένου.  Κι αυτό γιατί είναι ο εργαζόμενος ως πρόσωπο που θα πρέπει να αποφασίσει για το τι πρέπει να γίνει ανά περίπτωση, αλλά και να ερμηνεύσει τα διάφορα δεδομένα.

Το ερώτημα, βέβαια, που ανακύπτει είναι πώς κανείς θα μπορέσει να αναπτύξει κανείς αυτές τις δεξιότητες, από τη στιγμή που το κράτος δεν έχει τη δυνατότητα να προσφέρει επικαιροποιημένα εκπαιδευτικά προγράμματα. Η απάντηση δίνεται στο Σημείωμα και δεν είναι άλλη από τα διαδικτυακά εκπαιδευτικά προγράμματα που η ίδια η τεχνολογία έχει καταστήσει πλέον πραγματικότητα. Επομένως, το άγχος από τη δυσκολία ανεύρεσης εργασίας ή από το φόβο απώλειας θέσης εργασίας, δεν θα πρέπει να οδηγεί στην αδράνεια. Αντιθέτως, χρειάζεται δραστηριοποίηση για τη βελτίωση των προσωπικών δεξιοτήτων. Έτσι, μπορεί να χάνονται κάποιες «μάχες», αλλά τελικά δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να κερδηθεί ο «πόλεμος».

Μιχάλης Κατσιμίτσης, PhD