MBA ένα χρήσιμο φίλτρο;

Ο ηγέτης του μέλλοντος θα πρέπει να διαθέτει πρωτοτυπία αλλά και να τη συνδυάζει με ωριμότητα. Το φαινόμενο του ΜΒΑ και της υπερβολικής στροφής προς αυτό έχει τελευταία αποτελέσει αντικείμενο έντονης κριτικής. Σύμφωνα με τον Henry Mintzberg οι κάτοχοι MBA δεν είναι managers και κάθε πρόγραμμα που αντιμετωπίζει τους αποφοίτους τους  ως managers στην ουσία τους εξαπατά.

Η έμφαση που δίνεται από τους ακαδημαϊκούς που διδάσκουν σε αντίστοιχα προγράμματα σε απλές θεωρίες που υποστηρίζουν πως η ανθρώπινη συμπεριφορά κινείται πάντα από την προστασία του ατομικού συμφέροντος έχει μετατρέψει αυτές τις θεωρίες σε αυτο-εκπληρούμενες προφητείες και τα προγράμματα ΜΒΑ σε προγράμματα παραγωγής ανθρώπων που πετυχαίνουν να κάνουν τις δικές τους προβλέψεις πραγματικότητα.

Ο Jeffrey Pfeffer εστιάζει στην απώλεια της πειθαρχίας και μιας επαγγελματικής ηθικής από τα προγράμματα ΜΒΑ και υποστηρίζει πως ορισμένες φορές είναι αρκετά ναρκισσιστικά και συχνά περιορίζουν τα ίδια τους σκοπούς και τους στόχους των φοιτητών που τα παρακολουθούν.

Μήπως βρισκόμαστε στην αρχή ενός φαινομένου φούσκας στον χώρο των ΜΒΑ; Τα δεδομένα που αφορούν τον αριθμό εγγραφών στα προγράμματα ΜΒΑ δεν δείχνουν κάτι τέτοιο. Παρά την οικονομική αβεβαιότητα τα προγράμματα ΜΒΑ που προσφέρονται αυξάνονται και φαίνεται πως προσελκύουν ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών.

Η αξία για την απόκτησή του φαίνεται πως αποτελεί ένα περιουσιακό στοιχείο για τον υποψήφιο ο οποίος με τον τρόπο αυτό αγκαλιάζει την ασφάλεια που προσφέρει το ΜΒΑ σε έναν κόσμο αυξημένης εργασιακής  ανασφάλειας  και κινδύνων.

Κάθε χρόνο περίπου 135.000 αποφοιτούν από κάποιο πιστοποιημένο πρόγραμμα ΜΒΑ η σφραγίδα του οποίου υποτίθεται πως τους κάνει καλύτερους διοικητές μιας επιχείρησης.

Φαίνεται πως η αγορά αναγνωρίζει τι είναι χρήσιμο σε ένα μεταπτυχιακό ίσως όμως να αποτυγχάνει να αναγνωρίσει αυτό που παραμένει αντιπαραγωγικό. Η απόκτηση ενός ΜΒΑ είναι μια πολύ χρήσιμη διαδικασία που έρχεται να προστεθεί στην κορυφή μιας αντίστοιχης αλυσίδας που λέγεται λύκειο, πανεπιστήμιο, εργασιακή εμπειρία. Ο λόγος για τον οποίο λειτουργεί είναι επειδή στηρίζεται σε ένα ξεκάθαρο επαγγελματικό κριτήριο.

Διαλέγει τους υποψηφίους με βάση την ικανότητα τους να λύνουν προβλήματα και την ευφυΐα τους και όχι λόγου του εύρους της σκέψης τους, την ηθική τους διάπλαση ή την επιστημολογική τους κατάρτιση και ο λόγος είναι απλός: δεν ξέρουμε ακόμη πως να μετρήσουμε αυτές τις ποσότητες.

Διαλέγει ποσότητες που είναι machine like αρκετά ώστε να μπορούμε να σχεδιάζουμε αντίστοιχες εξετάσεις για να τις μετρήσουμε. Αυτή η διαλογή είναι πολύτιμη για όσους εργάζονται στον τομέα των ανθρώπινων πόρων καθώς διευκολύνει κατά πολύ την δουλειά τους. Μάλιστα είναι διατεθειμένοι να δώσουν παχυλούς μισθούς σε κατόχους του ΜΒΑ. Μήπως αυτό σημαίνει πως οι επικριτές των ΜΒΑ είναι απλά οι σύγχρονες Κασσάνδρες;

Η αλήθεια είναι πως όχι και ο λόγος είναι ο εξής: οι αλγοριθμικές ικανότητες που προσφέρει ένα ΜΒΑ θα μειωθούν καθώς μεταβαίνουμε από την εποχή της Πληροφορίας στην εποχή της Ερμηνείας, όπου η πληροφορία είναι ελεύθερη, η γνώση είναι φθηνή και η ευφυΐα παύει να είναι μια γνωστική διαδικασία. Ο κώδικας του «μιλάμε για δουλειές» που το ΜΒΑ δίνει στους αποφοίτους του χάνει σιγά την αξία του. Το να υπολογίζεις τις τιμές, να υπολογίζεις τα κόστη και το ρίσκο μιας επένδυσης παύουν να θεωρούνται τόσο χρήσιμα. Αντιθέτως αυτά τα καθήκοντα όλο και περισσότερο θα ανατίθενται σε νέους αποφοίτους πανεπιστημίων που κάθονται στον υπολογιστή τους στην Σαγκάη, στο Βουκουρέστι ή στο Πεκίνο. Όταν όμως η γνώση αυτή θα έχει γίνει τόσο φτηνή τι θα έχει μείνει για να πουλήσουν οι κάτοχοι των ΜΒΑ;

Σε αυτό το σημείο θα λέγαμε πως οι επικριτές έχουν δίκιο και όσοι ασχολούνται με τον χώρο του ΜΒΑ θα πρέπει να τους λάβουν σοβαρά υπόψη. Οι ικανότητες που καλλιεργούνται από ένα ΜΒΑ θα πρέπει να αλλάξουν και να δοθεί διαφορετική έμφαση προκειμένου τα ΜΒΑ να κερδίσουν και πάλι τον ρόλο τους ως ένα κριτήριο επιλογής, ως ένα φίλτρο που τα τμήματα των ανθρωπίνων πόρων θα λαμβάνουν υπόψη τους.  Σήμερα προβάλλει η ευκαιρία να εκπαιδεύσουμε τους δημιουργούς και σχεδιαστές του αύριο. Ας ξεκινήσουμε....

Milhnea Modloveanu / Desautels Centre for Integrative Thinking University of Toronto